آثار گسترش فیزیکی و تغییر کاربری‌‌های شهری بر حریم رودخانه (مطالعۀ موردی: رود خشک در شیراز)

توسعة فیزیکی شهرها، تجاوز به حریم و بستر رودخانه‌ها و اراضی پیرامونی آن‌ها منجر شده است. استفادة انسان از رودخانه و نوع دخالت در حریم آن موجب تغییراتی در کانال رود و حاشیة آن می‌‌شود. در دهه‌های اخیر، کلان‌شهر شیراز شاهد گسترش بیش‌‌ازحد فضاهای ساخته‌شده بوده است؛ به‌گونه‌ای‌‌که بیش از دیگر شهرهای استان رشد فیزیکی دارد. بخش اعظم این توسعه، نامنظم و خودسرانه صورت گرفته و درنتیجه، توسعة فیزیکی شهر به تغییر لندفرم‌های ژئومورفولوژیکی اطراف منجر شده است. هدف این پژوهش، بررسی توسعۀ شهری در حریم رودخانة خشک و دامنة تغییرات آن در بازة زمانی 48 ساله در شهر شیراز است.این پژوهش توصیفی- تحلیلی است و به‌‌صورت کتابخانه‌ای و میدانی انجام شده است. پژوهش با استفاده از عکس هوایی سال 1346 به مقیاس 1:20000، تصاویر ماهوارة لندست در سال 1394، سنجندة اولی و نقشه‌های توپوگرافی منطقه و برداشت داده‌های میدانی به کمک سامانۀ موقعیت‌‌یاب جهانی (GPS) صورت گرفت. همچنین به‌‌منظور پردازش داده‌ها و تهیۀ نقشه، از نرم‌افزارهای ArcGis10.3 و Envi4.8 استفاده شد. مطابق نتایج، در دورۀ زمانی فوق توسعۀ فیزیکی شهر در حریم رودخانه، در مقایسه با سال 1346 در بازۀ اول 21 هکتار، در بازۀ دوم 220 هکتار و در بازۀ سوم 54 هکتار است. به‌طورکلی، 295 هکتار از حریم رودخانه به کاربری‌های ساخت‌وساز شهری تعلق گرفته و جابه‌‌جایی عرضی رودخانه در بخش یک 176 متر، بخش دوم 145 متر و در بخش سوم 68 متر بوده است.همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد الگوی گسترش فیزیکی کلان‌شهر شیراز، از هسته‌ای به‌‌سمت خطی پیش رفته است.